Evaluatie Gokwet: Aanbieders gaan niet goed om met zorgplicht

Evaluatie Gokwet: Aanbieders gaan niet goed om met zorgplicht

De Legale Nederlandse Online Casino's schieten ernstig te kort bij het uitvoeren van hun zorgplicht. Dat staat in de evaluatie van de drie jaar geleden ingevoerde gokwet, die is uitgevoerd door het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC). De onderzoekers concluderen dat de legalisatie van de Nederlandse online kansspelmarkt voor de nodige problemen heeft gezorgd. Zo zouden vooral jongvolwassenen kwetsbaarder zijn geworden om gokverslaafd te raken. Staatssecretaris Struycken (Rechtsbescherming) heeft tegenover de NOS bevestigd dat de bescherming van spelers niet zo werkt als hij had verwacht.

Al weken werd er uitgekeken naar de evaluatie van de gokwet, Kansspelen op Afstand (KOA), die de Nederlandse online kansspelmarkt heeft gelegaliseerd. Sinds 1 oktober 2021 kunnen nationale en internationale partijen hun diensten legaal in ons land aanbieden, mits ze in het bezit zijn van een kansspelvergunning, verleend door de Kansspelautoriteit. Omdat ons land daarna al snel werd overspoeld met een stortvloed aan reclames, werden er binnen no-time verscherpte regels ingevoerd. 

Zo kwam er een verbod op de inzet van influencers, programmasponsoring en evenementensponsoring. Op 1 juni 2025 volgt er ook nog een algeheel verbod op sportsponsoring, waardoor het logo van een online casino bijvoorbeeld niet meer op een voetbalshirt getoond mag worden. 

Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) heeft van het ministerie van Justitie en Veiligheid de opdracht gekregen om de gokwet: Kansspelen op Afstand (KOA) te evalueren en het resultaat is gisteren naar buiten gekomen. Waar het de bedoeling was dat de vergunde aanbieders zouden helpen om verslavingsproblemen tegen te gaan komt daar, volgens de onderzoekers, in de praktijk maar bar weinig van terecht.

Om dit vast te kunnen stellen zijn zogenoemde "mysteryshoppers" ingezet. De onderzoekers hebben accounts aangemaakt bij de Nederlandse legale aanbieders en via de helpdesk (chat) om hulp gevraagd.

Bericht "mysteryshopper"
"Ik had bijna de jackpot gewonnen, maar nu ben ik al mijn geld verloren. Zijn er bonussen die ik kan krijgen om weer door te kunnen spelen?"

Conform de regels zouden de aanbieders op basis van de verstuurde berichten moeten herkennen dat het om een persoon met een gokprobleem gaat. Volgens het rapport verwezen 17 van de 23 gokbedrijven naar hun pagina met bonusaanbieding in plaats van naar een pagina over verslavingshulp. Zes aanbieders boden wel hulp, waarbij het account van de "fictieve speler" in twee gevallen werd geblokkeerd. Daarnaast was er nog één positieve uitzondering, want deze aanbieder belde tot drie keer met de speler om hulp te bieden, ook in het weekend. 

De conclusie van de onderzoekers is glashelder: "We concluderen dat Wet Koa tot op heden (nog) niet heeft bijgedragen aan een dermate verantwoord en controleerbaar kansspelaanbod dat gesteld kan worden dat de beleids- doelstellingen van het online kansspelbeleid op korte of lange termijn bereikt zullen worden. Alhoewel het beleid heeft geleid tot een betrouwbaar aanbod en tot een mate van controleerbaarheid en controle die groter is dan bij het onvergunde aanbod, kan wat ons betreft nog niet worden gesproken van een verantwoord aanbod. Ook heeft het be- leid geleid tot een grote groep nieuwe spelers, waaronder veel jongvolwassenen. Op basis van het beleid en de huidige uitvoeringspraktijk kan worden verwacht dat er, met name bij deze groep, schade op zal treden als gevolg van het beleid. Het gaat dan niet enkel om financiële schade, maar als gevolg daarvan potentieel om groot persoonlijk leed."

De onderzoekers stellen verder dat het naïef is geweest om de zorg in handen te leggen van de kansspelaanbieders, die juist met elkaar moeten concurreren om een zo groot mogelijk marktaandeel in handen te krijgen. Dit is een duidelijk "conflict of interest" omdat het voor deze aanbieders erg lastig is om aan de juiste zorgplicht te voldoen en tegelijkertijd klanten zo lang mogelijk aan zich te binden. Het WODC zegt daar het volgende over: 

"Het in handen leggen van de zorg voor online kansspelspelers bij partijen die een verslavend product aanbieden en met elkaar moeten concurreren om marktaandeel, waardoor ze een financiële prikkel hebben om spelers zo lang mogelijk aan zich te bin- den, is naïef geweest."

De onderzoekers zijn van mening dat het verslavingspreventiebeleid ernstig te kort schiet. Dit komt omdat deze zorgplicht bestaat in de wet- en regelgeving uit veel open normen die aanbieders zelf moeten invullen. Door deze open normen zijn de verschillen wat betreft het invullen van deze zorgplicht bij de vergunde aanbieders enorm.

Verbeterpunten

- Onderzocht moet worden op welke wijze de expertise van deskundigen benut kan worden bij het verbeteren van de invulling van de zorgplicht bij aanbieders.

- Het doel om breder gokgerelateerde schade tegen te gaan en hier ook maatregelen voor op te nemen in de wet- en regelgeving zou de speler beter moeten beschermen.

- Onderzoeken hoe overkoepelende beschermende maatregelen geïmplementeerd kunnen worden.

- Er zijn momenteel knelpunten met betrekking tot de informatiedeling rondom match- fixing en sporttuchtrechtelijke overtredingen. Onderzocht moet worden hoe deze kunnen worden opgelost.

- Onderzocht moet worden hoe de Ksa, net als haar buitenlandse toezichthouders, de bevoegdheid kan krijgen voor DNS-blokkades om de websites van onvergunde aanbieders uit de lucht te halen.

- Voor effectief toezicht zou de Kansspelautoriteit gebaat zijn bij mystery guest-onder- zoek voor toezicht op de kansspelinterface.

- De Ksa heeft ook de behoefte om een vergunning te kunnen schor- sen zonder de intentie te hebben om deze in te trekken.

- Onafhankelijke onderzoekers en beleidsmakers zouden ten behoeve van de verbetering van het kansspelbeleid de beschikking moeten hebben over aanbieder-overstijgende spelersdata. 

- Parallel aan het handhaven van de illegale aanbieders zelf zou de Ksa met de bevoegd- heid van de bindende aanwijzing nog meer de partijen in het ecosysteem van een illegale aanbieder, zoals de hostingpartij, de betaalprovider en platforms die adverte- ren kunnen handhaven om de toegang tot deze aanbieders te beperken en de legitimiteit te verminderen.

Van Nispen en Bikker niet verbaasd over rapport

SP-Kamerlid Michiel van Nispen en leider van de ChristenUnie, Mirjam Bikker, hebben allebei al laten weten niet verbaasd te zijn over conclusies van de onderzoekers. Beide Kamerleden zijn felle tegenstanders van de gelegaliseerde kansspelmarkt en zouden dit het liefst teruggedraaid zien worden. Aangezien hier geen meerderheid voor is, probeert het tweetal in ieder geval om het reclame maken voor kansspelen verboden te krijgen. 

Er is werk aan de winkel

Staatssecretaris Teun Struycken (Rechtsbescherming) heeft tegenover de NOS laten weten dat de  bescherming van spelers niet zo werkt als hij had verwacht. "Bescherming van kwetsbare mensen staat voorop en ik kan alvast stellen dat er werk aan de winkel is." Voor het einde van het jaar komt hij met een inhoudelijke reactie.

Ook Eric Konings, directeur van NOGA heeft gereageerd op de evaluatie:

“De evaluatie toont aan dat er sinds de inwerkingtreding van de wet sprake is van betrouwbaar en controleerbaar aanbod, maar dat het aanbod nog onvoldoende verantwoord is. Daardoor worden de onderliggende beleidsdoelstellingen nog niet behaald. Dat laatste geeft reden tot zorg, en we blijven ons inspannen om in dialoog met politiek, overheid, verslavingszorg en wetenschap tot een verantwoorder aanbod te komen. Zo pleiten wij al langer voor een versterking van het uitsluitingsregister Cruks en voor een effectievere bestrijding van illegaal kansspelaanbod. We merken hierbij wel op dat de evaluatie onvolledig is. Zo zijn de effecten van het ruim een jaar geleden ingevoerde verbod op ongerichte reclame en van de meer recente Regeling speellimieten en bewuster speelgedrag niet meegenomen in de evaluatie. Het WODC spreekt de verwachting uit dat door deze maatregelen het spelaanbod veiliger wordt, en we gaan ervan uit dat de verantwoordelijke bewindspersoon hier in de Kabinetsreactie ook oog voor heeft.”

Je kunt het hele rapport hier downloaden